‘Die Mark Rutte, die lijkt het slechtste in mensen naar boven te halen,’ zegt Feisal, ‘ die man is bad bad medicin indeed. Deze zin in de ondertitel van Meeus zegt alles: “hoe Maxime Verhagen de stikstofcrisis óók aanwendt om zijn oude makker Rutte onderuit te halen.” Dat is wat Verhagen probeert met zijn oproep aan Rutte om “de regie” in handen te nemen: Rutte de Zwarte Piet toe te spelen.’
‘Wat bij Meeus onbenoemd blijft, is “leiderschap,” zegt Semanur, ‘een regisseur heeft een bepaalde leiderschapsstijl, misschien nog het beste te vergelijken met de dirigent van een orkest. Rutte moet de regie natuurlijk ook nemen. Daar wordt hij voor betaald en daar is hij voor ingehuurd. Helaas ligt het eerder in de aard van het beestje om via indirecte interventies mensen onderuit te halen of te manipuleren, behalve misschien wanneer hij weet dat degene die hij piepelt niks terug zal durven zeggen of doen. Zie bijvoorbeeld K3 Ollongren en Cora van Nieuwenhuizen. Dan zal de man alle decorum laten schieten, vermoed ik’
Feisal: ‘Ruben Oppenheimer tekent Rutte meestal gruwelijk realistisch, vind ik.’
Ilham: ‘Zou Meeus zich van de domme houden? Hij poneert aan het begin dat Verhagen probeert Rutte onderuit te halen en vervolgens noemt hij twee momenten waarin dat duidelijk blijkt: 1) “De logische reactie van bouwlobbyist Verhagen zou dus geweest zijn als hij had gezegd: ‘Ik hoop dat veehouders (als voornaamste stikstofproducenten) snel willen inschikken, zodat de bouw niet hoeft te lijden.’ “ en 2) “ Maxime Verhagen had toen de overwinning van zijn lobby kunnen vieren. Hij had in zijn zondagse pak een wijs gezicht kunnen trekken en zeggen: beste veehouders, beste luchtvaartbedrijven, beste autorijders, het kabinet heeft gesproken, als jullie bereid zijn wat in te schikken kunnen we de bouw overeind houden en ondanks de stikstofimpasse blijven werken aan bestrijding van de woningnood. Maar dit deed hij opnieuw niet.”
Verhagen volstaat beide keren met herhalen dat Rutte de regie moet nemen. Hiermee bereikt hij tenslotte indirect dat er tóch een discussie over Ruttes leiderschap komt. Alleen wordt het woord “regie” gebruikt, want leiderschap dat klinkt meteen zo polemisch.
De kers op deze onappetijtelijke taart met overdadig opgeklopte slagroom vind ik deze passage: “ In aanwezigheid van verscheidene bewindslieden, bijeen in de Ministeriële Commissie Stikstof en PFAS (MCSP – onthoud die afkorting), veegde Rutte onder meer partijgenoot Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Milieu) de mantel uit. Zij had nagelaten gedetailleerde data over stikstofwinst door lagere maximumsnelheid te produceren, en Rutte dwong haar dit meteen goed te maken. “
Dat moet een heel pijnlijke scene hebben opgeleverd. Misschien dat de lieve Cora wederom in tranen is uitgebarsten? Geen wonder dat Verhagen niet staat te popelen om zo’n pipo als Rutte te helpen door Ruttes teksten voor zijn rekening te nemen. Hij zal tot degenen behoren die zo’n Rutte-behandeling aan den lijve heeft ondervonden, vermoed ik. Dus, denkt Verhagen: laat Rutte het maar zeggen.’
Feisal: ‘Tja, men wil Rutte blijkbaar – en die wens speelt in meerdere gremia – lozen, maar niemand durft een frontale confrontatie aan. Want stel je voor dat de VVD-bobo’s Rutte opnieuw tot roverhoofdman benoemen. Het beroerde is dat dit soort gedoe ten koste gaat van het algemeen belang. Verhagen zal vermoedelijk oud zeer voelen uit de gedoogperiode 2010 -2012, toen het CDA met de VVD kon regeren door gedoogsteun van Wilders. Rutte heeft die periode gebruikt om het CDA af te knijpen. Hoogstwaarschijnlijk – maar dit is speculatie – hebben Rutte en Wilders bekokstoofd dat Wilders de stekker uit het kabinet zou trekken. Toen stond Verhagen – die deze constructie vurig had bepleit – met de broek op de knieën. Hij zal Rutte niet dankbaar zijn voor wat er toen gebeurde.
In plaats dat de pipo’s, bimbo’s en jojo’s nu gezamenlijk hun schouders eronder zetten en hun beste krachten coördineren ten bate van ons allemaal, zijn ze bezig elkaar onderuit te halen. Precies daarom dat Verhagen die logisch-voor-de-hand-liggende teksten die Meeus oppert, niet uitspreekt. Laat Rutte dat maar doen, want ik ga zijn werk niet opknappen. Tja, dat schiet niet op natuurlijk.’
‘Vanuit Verhagens optiek bekeken, ook weer begrijpelijk,’ vindt Semanur, ‘want met iemand als Rutte weet je nooit wat er gaat gebeuren. Rutte zal Verhagen, noch iemand anders, een werkelijk succes gunnen. Dus stroomt alle positieve energie weg met proberen elkaar een loer te draaien. Daar heeft Feisal tweehonderd procent gelijk in.’
Ilham: ‘Daar kun je als kiezer-burger weinig tot niets tegen uitrichten, vrees ik. Je kunt alleen niet op Rutte stemmen, maar zelfs dan nog zal de VVD Rutte ongetwijfeld opnieuw op het schild heffen wanneer er veel mensen op de club stemmen. Vooral vanwege het huizenbezit en de auto’s, want meer zit er niet bij. Rutte behartigt de belangen van een bepaalde groep op uitmuntende wijze. Overigens moet je Rutte ook weer niet demoniseren, want al die andere kaasstolpers hebben bergen boter op hun hoofd, daarom dat Rutte het zo lang uithoudt. Er is bijna geen moreel-ethisch leiderschap bij de huidige politici te vinden. Ik bedoel: niemand staat nog voor wat zij gelooft en blijft daaromtrent stabiel, betrouwbaar en van stavast. Dat is iets anders dan sentimentaliteit, want dat is er meer dan genoeg. Helaas.’
Semanur: ‘Vergeet de groepsprocessen niet, zoals groupthink. Dat geldt vanzelf voor de Haagse kaasstolpers, die dag in dag uit op elkaars schoot en lip zitten, en dan in een wijdere cirkel voor de groep beroepspolitici. Men kent elkaar en is van elkaar afhankelijk.
Emily Dickinson schrijft niet voor niets:
<< ’Tis the Majority
In this, as all, prevail –
Assent – and you are sane –
Demur – you’re straightway dangerous >>

‘Prachtige term: legitieme actor. Iedereen die die woordcombinatie over de lippen kan krijgen en weet wat het betekent, krijgt van mij een brevet van hoogopgeleidheid.’
‘Je kunt er tegenwoordig op promoveren, schijnt het? Jammer genoeg niet als burger-kiezer. Zeker niet na het dichtmetselen van de democratische constituent: het referendum. Wij zijn geen legitieme actoren meer, want een keer per vier jaar een hokje inkleuren, is natuurlijk een gillende aanfluiting.’
Semanur: ‘ Ik las een interview met Geert Mak in de Volkskrant. Mak mengt zich helaas (bijna) niet meer in het publieke debat en als ik lees wat hij zegt over effectief afwijkend gedrag, zoals van die schoolmeester die les gaf over electriciteit toen het onweerde [ “Hij is een voorbeeldige schoolmeester, echt zo’n dorpsschoolmeester van wie je zegt: kunnen mijn kinderen geen les van hem krijgen? En zijn leerlingen zullen die les over elektriciteit nooit meer vergeten. Toch kreeg hij allerlei gelazer, omdat zijn les buiten de schema’s viel. Toen ik er een stukje over schreef, kreeg hij nog meer problemen. Hij had er niet over mogen praten, met niemand.’ ” ], en over de krankzinnige immigratie-kwestie [ “Je kunt niet zo’n waanzinnige stroom vluchtelingen in Europa toelaten, en blijvend toelaten, zonder dat het de boel gaat ontwrichten.
Zoals een van de topmensen van Amnesty International zei bij zijn vertrek: aan alles zit een grens, aan geld, maar ook aan empathie. Je kunt best genereus en humaan zijn, maar dat kan enkel op basis van een gemeenschappelijk Europees immigratiebeleid, zoals Canada dat bijvoorbeeld kent.
Asiel laten aanvragen dicht bij de brandhaard, elk jaar een quotum van gewone immigranten toelaten en de grens bewaken. Wat er nu gebeurt, heeft niets met humaniteit en tolerantie te maken. Het is gewoon een bende, en niets anders.”], dan snap ik dat Mak moet denken: argumenteren in het publieke debat is dweilen met de kraan open. Het maakt geen zier meer uit of er zinnige dingen worden geopperd. Degenen die aan de knoppen zitten zijn geheel van het padje af, en wij kunnen daar in dit systeem niets aan bijsturen.
Dat is een benauwende gedachte.’

♠

♠