‘ Volgens de taalkundig psycholoog George Lakoff is de zekerste manier om iemand iets niet te laten doen of denken, tegen betreffende persoon zeggen dat zij dat niet moet doen of denken. Zijn voorbeeld is: “Als ik tegen mijn studenten zeg dat ze niet aan een olifant moeten denken, denken ze allemaal aan een olifant. “ Thinking about elephants is the frame, and negating it simply reinforces it.” ’
– ‘Hm, ik herinner me die “theorie” van Lakoff. Er zit iets in, maar dat is zo evident dat het flauw wordt wanneer je er aan krabt.
Vandaar de olifant-cartoon van Oppenheimer? Mwah.’
‘ Je hebt best een beetje gelijk wat die metafoor van Lakoff aangaat, hoewel je het idee erachter niet moet onderschatten.’
– ‘De combinatie met dat doosje van Wittgenstein vind ik daarentegen geslaagder. Zelensky en Putin hebben het beiden over iets dat ze een olifant noemen, maar ze beschrijven het anders. Putin heeft het over een roze knuffelbeest, terwijl Zelensky een levensgevaarlijke mammoet beschrijft.’
‘ Terwijl er een heuse olifant bij ze aan tafel zit. Ze kunnen de olifant dus wel degelijk zien – in tegenstelling tot de personen in het verhaaltje van Wittgenstein (Philosopische Untersuchungen § 293) – maar ze omschrijven het beest willens en wetens op een andere manier en dus komen ze er niet uit. Om het gecompliceerder te maken zegt Putin dat de NAVO en EU helemaal geen roze knuffels zijn, terwijl Zelensky beweert dat Putin overdrijft wanneer hij ze een bloeddorstige mammoet noemt. Mammoeten bestaan bovendien niet meer. Al is de EU wel groot. Maar ook weer niet zó groot. Met de NATO (dus met Amerika erbij) weer wel natuurlijk. Maar dan nog blijft Rusland het grootste land van de wereld. En volgens Zelensky: een bloeddorstige mammoet, die Oekraïners afslacht.
Bij Wittgenstein zitten de kevers in doosjes en iedereen kan alleen in haar of zijn doosje kijken, terwijl ze het over “de” kever hebben. Men weet ongeveer waarover het gaat, maar niemand weet hoe het beest van de ander eruit ziet. Dat is bijvoorbeeld zo met pijn voelen. Als ik zeg dat ik ergens pijn heb, begrijp jij wat ik bedoel, want ook jij lijdt weleens pijn, misschien zelfs op dezelfde plek. Bijvoorbeeld kiespijn.’
– ‘ Terwijl jij mijn kiespijn niet kunt voelen en ik de jouwe niet, weten we waarover we praten. Pijn kun je ook niet zien. Zoals je een olifant kunt zien. Oké. Duidelijk.’
‘ Er is naar aanleiding van onze “aanwijzingen” hieronder, geen reactie binnengekomen waar we iets mee konden. Het raakte kennelijk niet aan frames die de jongelui gebruiken. Laten we de boel gewoon staan?’
– ‘ Misschien waren te hermetisch met onze hints. Ja, laat de boel maar staan, dan kunnen ze aan de hand van hetgeen we nu opschrijven, reconstrueren waarover wij het hadden, wat we bedoelden en waaraan wij dachten. Bovendien vind ik het een soort bruggetje naar het onderwerp “SANCTIES als wapen”.’
‘ Sancties en contra-sancties, da’s ook nieuw. Dit vind ik een intrigerend onderwerp. Vooral omdat het eigenlijk – als je het nogeens goed overdenkt – niet nieuw is.’
– ‘ Dat is het verontrustende eraan, vind ik. Dat er nu met Rusland – Oekraïne dezelfde fouten gemaakt lijken te gaan worden die al eerder gemaakt zijn. Ik bedoel jegens Japan en Duitsland. Precies hetzelfde recept, krek dezelfde aanpak. We weten hoe dat verder ging. Tragisch. Noemen de bollebozen dít nou geopolitiek?’
‘ Geopolitiek, tja. Het lijkt inderdaad vaak meer op het werk van gangsters. De Japanse tekst hierboven is trouwens een grapje. Hoewel Wittgenstein ook in het Japans is vertaald. Even verder graven, en dan kom je bij het Duits.’
====== ==== * * * ==== ======
www.nrc.nl/nieuws/2022/04/05/ruben-l-oppenheimer-a4107387
* * * *
< * > Frames are mental structures that shape the way we see the world. As a result,they shape the goals we seek, the plans we make, the way we act, and what counts as a good or bad outcome of our actions. In politics our frames shape our social policies and the institutions we form to carry out policies. To change our frames is to change all of this. Reframing is social change.
We also know frames through language. All words are defined relative to conceptual frames. When you hear a word, its frame is activated in your brain.
Not only does negating a frame activate that frame, but the more it is activated, the stronger it gets. The moral for political discourse is clear: When you argue against someone on the other side using their language and their frames, you are activating their frames, strengthening their frames in those who hear you, and undermining your own views. For progressives, this means avoiding the use of conservative language and the frames that the language activates. It means that you should say what you believe using your language, not theirs. < * >
*
< * > Wenn ich von mir selbst sage, ich wisse nur vom eigenen Fall, was das Wort »Schmerz« bedeutet, – muß ich das nicht auch von den Andern sagen? Und wie kann ich denn den einen Fall in so unverantwortlicher Weise verallgemeinern? < * >
*
